Astrofizik Notlarım (4) : Elektromanyetik Spektrum

William Herschel'a saygıyla... 

Prizmadan geçen ışık renklerine ayrılır ve ilk okulda bu sıralama bize, ''KuTu SaYMaM'' cümlesiyle öğretilmiş aklımızda kalsın diye. Biraz daha büyüynce ışığın bizim bildiğimiz ışıktan ibaret olmadığını, hatta çok az bir kısmının görünür olduğunu fark ettik. İlk kez özel olmadığımızı bana ışık söylemiş ve dalga geçercesine küçük bir pencere ayırmıştı sanki. Koskoca Elektromanyetik Tayfın 400-700 nanometrelik aralığında idi algılarımızın tümü. Evet defterin bu sayfası Elektromanyetik Spektrumu konu ediniyor.

Tayfta sırasıyla, Gama , X Işını, Morötesi, Kızılötesi, Mikrodalga ve Radyo Dalgaları vardır. Gama Işınlarına doğru dalganın boyu kısalır, enerjisi ve frekansı artar. En büyük dalgaboyunda dolayısıyla en düşük enerji ve frekanslarda ise radyo dalgalar vardır. 

Işığın tüm radyasyonunu göz önğne aldığımızda görünür bölge çok dar bir aralıktadır. Görünür bölge Moröte ve Kızılötesi denilen bölgeler arasında kalır ve 400- 700 nm dalgaboyu aralığına denk gelir. Görünür bölge için en düşük enerji ve frekans kırmızı ışıktır. 

Bu kadar dar bir alana duyarlı gözlerimiz varken doğada ve evren de çok şeyi ıskalıyoruz doğal olarak. Neyseki optik bölgenin dışında gözlem yapabildiğimiz teleskoplar var. Aynı şeye farklı dalgaboylarında bakmak farklı görüntüler görmek demektir.

Yüksek enerjili dalgaboyları oldukça küçük (atom ölçeklerinde) düşük enerjili dalboyları oldukça büyüktür. Aşağıdaki görsel de objelerle dalgaboyları fiziksel büyüklük açısından karşılaştırılmış.

Bu durumun başka etkileri de söz konusu. Örneğin küçük dalgaboyları yıldızlararası ortama veya atmosfere takılırlar. Kısa boylu birinin engeller üzerinden atlayıp onları aşamamsı gibi. Uzun dalgaboylarına sahip ışıklar için ise atmosfer daha geçirgendir. Durum kabaca böyledir fakat atmosfer geçirgenliği biraz daha komplikedir. Ne demek istediğimi aşağıdaki görsel daha iyi anlatıyor.

Radyo Pencere'den Gröningen

Görsel ve  Telif :

The background picture showing the night skyline of Groningen is courtesy of Rense Boomsma and Erwin Platen. The sky above Groningen is populated with total-HI images taken from the WHISP survey (Westerbork observations of neutral Hydrogen in Irregular and SPiral galaxies ). WHISP data are publicly available. The only total HI image not taken form WHISP is that of the large, grand-design spiral NGC 6946, taken from Boomsma et al. 2008, A&A, 490, 555. Ayrıntılar için tıklayınız.

 Tüm Notlar Astrofizik Notlarım