Samanyolu Ekspresi

Bilimi toplumla bir araya getiren yeni bir öğrenci kulübü daha yayın hayatına başladı. İstanbul Üniversitesi Bilim ve Fen Topluluğu ile tanışın. Henüz yeni bir topluluk fakat çalışmalara başladılar ve bir kısmı geride kaldı bile.  Bunlar arasında bilimsel organizasyonlara destek, Katılımcılarla bilimsel film analizi gibi aktiviteler de var. Önümüzdeki süreçte topluluğun planladığı aktiviteler için  Bilim ve Fen Topluluğu  Facebook sayfasını  takip  edin. Ayrıca bizzat topluluğa katılabilir, çalışmalarında yer alabilirsiniz. Gönüllü olmak için şu formu  doldurmanız gerekmektedir. Kulüp ile iletişim için bilimvefenkulubu@gmail.com posta adresini kullanabilirsiniz. Formu doldurduktan sonra kulüp yönetimi sizinle iletişi geçecektir. Bilimle Kalın!

William Herschel'a saygıyla...  Prizmadan geçen ışık renklerine ayrılır ve ilk okulda bu sıralama bize, ''KuTu SaYMaM'' cümlesiyle öğretilmiş aklımızda kalsın diye. Biraz daha büyüynce ışığın bizim bildiğimiz ışıktan ibaret olmadığını, hatta çok az bir kısmının görünür olduğunu fark ettik. İlk kez özel olmadığımızı bana ışık söylemiş ve dalga geçercesine küçük bir pencere ayırmıştı sanki. Koskoca Elektromanyetik Tayf ın 400-700 nanometrelik aralığında idi algılarımızın tümü. Evet defterin bu sayfası Elektromanyetik Spektrumu konu ediniyor. Tayfta sırasıyla, Gama , X Işını, Morötesi, Kızılötesi, Mikrodalga ve Radyo Dalgaları vardır. Gama Işınlarına doğru dalganın boyu kısalır, enerjisi ve frekansı artar. En büyük dalgaboyunda dolayısıyla en düşük enerji ve frekanslarda ise radyo dalgalar vardır.  Işığın tüm radyasyonunu göz önğne aldığımızda görünür bölge çok dar bir aralıktadır. Görünür bölge Moröte ve Kızılötesi denilen bölgeler arasında ...

Max Planck'a saygıyla... Merhaba, en baştan söylemeliyim ki sende karacisim ışıması yapıyorsun. Evrendeki her cisim sıcaklığına göre bir ışıma yapar. Bu cisimler maksimum ışıma yaptıkları bir değer vardır ve bu değer   Işınım Gücü -Dalgaboyu grafiğinde eğrinin maksimum yaptığı yerdir. Cisim ne kadar sıcaksa, enerjisi o denli fazladır. O sebeple T sıcaklık değeri yükseldikçe cisim maksimum ışımasını yukarıdaki grafiğe göre sol tarafta yapar. Sıcaklık azaldıkça dalboyunun arttığı yöne doğru kayar.  Yukarıdaki görseli incelersek, görsel bölgede (400 - 700 Nanometre ya da 4000 - 7000 Angstrom aralığı) yüksek enerjili mor ışık 7000 K düşük enerjili kırmızı ışık yaklaşık 4000 K değerindedir. Mor ışık görsel bölgede enerjisi en fazla olan ışıktır ve dalgaboyunun daha az olduğu sol tarafta maksimum ışıma yapmaktadır. Kırmızı ışık için ise aksi geçerlidir. Sadece siz değil yıldızlarda birer Karacisim Işıması yapan kaynaklardır. O zaman yıldızın sıcaklığı arttıkça sol tar...

Pogson ve Hiparcusa saygıyla... Yıldızları gökyüzünde gözlemlerken ilk fark ettiğimiz şey farklı parlaklıkları sahip oldukları olur. Gökyüzündeki cisimleri  görünen parlaklıkları göre sınıflandırılması Hiparcus' a kadar uzanır. Hiparcus cisimleri basitçe 6 sınıfa ayırmış. En parlak olanlar 1. Kadir'den en sönük olanlar ise 6. Kadirden olmak üzere. Bugün halen bu mantığı kullansak da daha karmaşık ve geniş bir skalaya sahibiz. Ayrıca durumun göreceli olduğunu göz ardı etmemeliyiz. Bu sebeple parlaklık çeşitleri söz konusu. Sonuçta her kaynak aynı uzaklığa ve yarıçapa sahip değil. Kaidr değeri ne kadar düşükse parlaklık o denli fazladır. Görünen parlaklığı fazla olan cisim Güneş olmakla beraber insan gözünün görme sınır 6 Kadirdir. Yani 7 Kadir ve daha yüksek değerler gözle görülmez. Tabi ışık kirliliğinin arttığı şehir merkezlerinde sınır değer daha küçüktür. Şimdiye kadar bahsettiğimiz parlaklık, Görünen Parlaklık idi. Bir de Mutlak Parlaklık var ve cisimlerin Ye...

Öyle yıldızlar var ki, milyarlarca yıllık yaşam sürelerine sahipler. Ama bol sıfırlı yaşlarla ifade ettiğimiz bu yıldızların bile uçsuz bucaksız uzaya veda ettiği, ışığının söndüğü bir zaman vardır.  Gattaca  filminde şöyle bir konuşma geçer, Vincent : A year is a long time. Irene : Not so long. Just once around the sun. Doğa ya da evren her zamanki gibi aslında. Bildiğimiz ve henüz keşfedemediğimiz doğa yasaları işliyor ve Yer yıldızı etrafında bir tur daha attı sadece. Astronomi ve geride kalan yıllar bizlere bir yılın hatta bir insan ömrünün çok kısa olduğunu gösterdi. Bu yazının konusu da bu, güzel şeyşer için kısa bir yaşamımız var. Yıldızları seyretmek için, bebeklerin sesini duymak için, vişneli kek yemek için, David Bowie ya da Sezen Aksu dinlemek için, sevdiklerimize sarılmak için, bir fidan dikmek ve sigarayı bırakmak için, aşık olmak için, çikolata yemek için, tanımadığımız birine yardım etmek için, kumsalda yürümek için, yüzmek için, bi...

Nerede okuduğumu anımsayamadım, bir fizikçi şöyle demişti; HR diyagramı astronomlar tarafından fizikçiler astronomiden pek anlamasan diye oluşturulmuş olabilir. Şaka bir yana Hertzsprıng - Russel diyagramı yıldızların evrimininden iç yapılarına kadar çok farklı konularda bilgi içerir. Bu sebepten ilk not H-R Diyagramı na dair. Ejnar Hertzsprung ve Henri Russell'a saygıyla Yıldızların çoğu anakol da toplanmıştır. Anakoldaki yıldızlar ''Hidrosatatik dengededir.'' Yıldızların kütlesi yıldız evriminde en önemli niceliktir ve genellikle yıldızlar 1/10 Mgüneş  ile 10 Mgüneş aralığındadır.  H-R Diyagramı bize ne söyler? Eğer bir H-R diyagramını doğru okuyabilirsek bir yıldızın, Etkin Sıcaklığını , Renk ölçeğini • Tayf Türünü • Işınım sınıfını • Toplam ışınım gücünü • Mutlak parlaklığını • Yüzey çekim ivmesini • Uzaklığını • Kütlesini • Yarıçapını (Süperdev mi?, dev mi?, cüce mi?, beyaz cüce mi? olduğunu bir başka deyişle) • Yaşını • Kabaca kimyas...

Bence her astronomun ve fizikçinin bir önemli notlarım defteri olmalı. Çünkü bizzat evrenin kendisi ile ilgileniyoruz ve doğa ve evren bize çok şey söylüyor. Hepsini aklında tutabilecek olan var mı? Ben bir tane edinecektim ki yukarıda resmini gördüğünüz defter güzeller güzeli birinden hediye geldi. Kapağı açınca, aşağıda gördüğünüz (çizene göre kötü bana göre harika) el çizimleri ile karşılaştım. Bunlara benzer çizimlerden sonra boş sayfalar ile devam ediyor idi defter. Güzel başlanmıştı, öyle devam etmeliydim. Tabi k, , astrofizik notları bu defter için en anlamlı olan. Ve tabi ki ilk önemli not Hertzprung - Russel Diyagramı! Okumaya başlayın: İçerik için  Astrofizik Notlarım  sayfasına  tıklayın .

Biz o toz taneciğinde yaşayan ufak yaratıklar olarak, Samanyolundaki yıldızlara uzay araçları gönderebilmeyi nasıl öğrendik? Araştırmacı nesillerin çalışmaları ve 5 basit kuraldan şaşmamaları sayesinde, Otoriteyi sorgulayın! Ben dahil, herhangi biri öyle dedi diye hiç bir fikir doğru olmaz. Kendiniz düşünün. Kendiniz sorgulayın, kendinizi sorgulayın. Bir şeye sırf inanmak istediğiniz için inanmayın. Bir şeye inanmak onu doğru kılmaz.