Samanyolu Ekspresi

Yıldızları anlamak karadelikleri, bulutsuları, beyaz cüceleri, süpernovaları, galaksimizi, galaksileri ve nihayetinde evreni anlamak adına önemlidir. Astronomlar evrendeki en büyük laboratuvara (evrenin bizzat kendisi) sahip olsa da bu laboratuvarı diğer disiplinlerdeki gibi kontrol altında tutup istedikleri gibi deney ve gözlemler yapamazlar maalesef.  Eğer yıldız incelemek isterseniz bir takım sınırlamalarla karşılaşırsınız. Örneğin yıldızın iç yapısını incelemek doğrudan doğruya mümkün değildir. Çünkü yıldızın merkezine doğru gidildikçe opasite artar. Yani biz sadece yıldızın yüzeyinden ışık alıyoruz. Bu da bize sadece yıldızın atmosferinden bilgi akıyor, demek oluyor. Yıldız atmosferini ve iç yapısını anlamak için bir takım varsayımlarda bulunuyoruz ve özellikle atmosferi anlamak için model(ler) oluşturuyoruz. Kabul edilen varsayımlardan biri, yeryüzünde geçerli olan fizik yasalarının aynen yıldızlarda da geçerli olduğu varsayımı. Çünkü, yıldız içi dünya koşullar...

Aşağıda görseli bulunan Mayıs 1984 çevirisi Küresel Astronomi kitabı ile bir kez daha Hatice Nüzhet Gökdoğan 'ı anımsadım.  “Rasat yaparken dürbünün önündesiniz, hiç kimse yok, yalnız gökyüzü ve siz. Ezici bir duygu. Bir nokta olduğunuzu hissediyorsunuz. Kâinatta bir küçük şeysiniz. Olağanüstü bir duygudur kâinatı gözlemek. Çok büyük bir şeydir o.” Nuzhet Gökdoğan'ları, Dilhan Eryurt'ları ve cumhuriyetin diğer ışıklarını yetiştiren o zamanki tutkuyu ve heyecanı anlamak için aşağıdaki anı yeterli olsa gerek.  "Yıl 1923... İstanbul Üniversitesi'nde öğrenci olduğum sıralar. Okul duvarlarında bir ilan görüyorum. 'Avrupa'ya talebe yollanacaktır.' 'Allah Allah' diyorum, ülke yıkık dökük yıl 1923.. Avrupa'ya talebe! Lüks gelen bir şey, ama bir şansımı denemek istedim. 150 kişi içerisinden 11 kişi seçilmişiz. Benim ismimin yanına Atatürk 'Berlin Üniversitesi'ne gitsin' diye yazmış. Zaman geldi. Sirkeci Garı'ndayım, ama...