Kadınlar bilimin neresinde?

Karşınızda Lise Meitner. Lise bir çok ödülün sahibi başarılı bir fizikçi. Bilime aşık bu Avusturyalı kadın, fizyonun keşfedilmesinde büyük rol oynadı.


Radyoaktivite alanında ilerlemeye kararlı olan Meitner tutkuları için Berlin’e geldi. O dönem -1907'lerde- Alman üniversiteleri kadınları lisans üstü eğitime almıyordu. Ne var ki imdadına Otto Hahn yetişti. Bu ikilinin ortak çalışması çok adaletsizce başladı. Hahn’a bir laboratuar verilirken Meitner ise bir atölye ile yetinmek zorunda kaldı. İlerleyen yıllarda işler yoluna girdi . Öyle ki Lise Meitner Almanya’da profesör ünvanını alan ilk kadın oldu. 1930'lurda Meitner büyük bir keşfin eşiğindeyken Almanya dünya çapında bir bilim insanı için bile tehlikeli hale gelmişti. Meitner’ın azledileceği ve tutuklanacağı kesinleşince dünyanın pek çok yerinden fizikçiler onu kurtarmak adına seminerler, konferanslara davet eden mektuplar yazmaya başladılar. 1938 yılında bir meslektaşı ile yasadışı yollarla Hollanda’ya kaçarak Nazi zulmünden kurtulmayı başardı. Onca sıkıntıya rağmen fiziği düşünen bu yahudi kadın çalışmalarını, kitaplarını her şeyini kaybetmişti… Mektup üzerinden bir süre daha Otto Hahn ile çalışmalarını sürdürdü. Hahn çalışmalarında bulduğu yeni bulguları Meitner’ın yorumlamasına ihtiyaç duyuyordu zaten. Bu birlikte çalışma atomun deneysel ve teorik olarak bölünmesiyle sonuçlanmıştı.


Nobel Kimya Ödülü komitesi 1944'te Lise Meitner’in oynadığı rolü göz ardı ederek ödülü Otto Hahn’a verdi. Otto Hahn, bu haksızlıktan ve Lise Meitner’ın katkılarından hiç söz etmedi. Nazi rejiminden baskı gören Hahn’ın bu davranışı şaşırtıcı değil. Ama Nazilerden çok sonra bile Nükleer Fizyonu Meitner’ın değil kendisinin bulduğu iddiasını sürdürdü. Meitner bir Nobel’i olmasa da Max Planck ve Enrico Fermi Ödüllerinin sahibi oldu. Meitner’ı tanıdıktan sonra kadın bilim insanlarının özellikle pozitif bilimlerde sayıca azlığı üzerine düşüncelerim değişti. Onunda Marie Curie kadar büyük bir deha olduğunu düşünüyorum.


Öte taraftan kadınların göz ardı ettiğimiz bir rolü daha var. Kadın bilim insanları sayıca az olsa da her dahi çocuğun, her büyük dehanın arkasında bir ‘Anne’ var. İdeallerimizin en büyük destekçisi bu anneler sanırım bilim insanı olmaya vakit bulamadılar, bilim insanı yetiştirmekten. Çektiği sıkıntılara rağmen ufkumuzu aydınlatan ve meraklı çocukların yoluna ışık olan tüm kadınlara saygıyla...



Kaynak

Einstein's Big İdea
The story behind the world's most famous equation, E = mc2

Daha fazla bilgi için; http://www.pbs.org/wgbh/nova/physics/einstein-big-idea.html